Μετά τη Μέση Ανατολή η Τουρκία χάνει και την Κεντρική Ασία

Tweet

Η Τουρκία, η οποία μετά την επιδείνωση των σχέσεών της με τη Συρία, το Ιράκ, τη Λιβύη, την Αίγυπτο και το Ισραήλ έχασε την οικονομική, πολιτική και διπλωματική επιρροή της στην Μέση Ανατολή, βρίσκεται στα πρόθυρα της απώλειας και της Κεντρικής Ασίας, λόγω της κρίσης με τη Ρωσία. 

Του Zülfikar Doğan
ΠΗΓΗ: http://www.al-monitor.com
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Σωτήρης Δημόπουλος*

Οι κυρώσεις της Μόσχας, που ακολούθησαν την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους στις 24 Νοεμβρίου, επεκτείνονται και στις ρωσικές σφαίρες επιρροής στην Κεντρική Ασία και στον Καύκασο, καθώς οι κεντροασιατικές χώρες που είχαν δημιουργήσει στενές σχέσεις με την Άγκυρα μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, φαίνεται ότι ετοιμάζονται να αποστασιοποιηθούν από τη Τουρκία.

Στις 15 Δεκεμβρίου 2015, στην Μόσχα, η σύνοδος της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών (ΚΑΚ) –που συμπεριλαμβάνει και τα τουρκικά(sic) κράτη της Κιργιζίας, του Καζαχστάν, του Ουζμπεκιστάν και του Τατζικιστάν, μαζί με τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν, την Μολδαβία, την Λευκορωσία και την Αρμενία- κάλεσε την Τουρκία να απολογηθεί στη Ρωσία.
Η Αρμενία έχει στην παρούσα φάση την προεδρία του ΟΣΣΑ (Οργανισμός για τη Διακυβερνητική Συνθήκη Συλλογικής Ασφάλειας-CSTO), μια στρατιωτική συμμαχία των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών. Οι αρχηγοί των στρατών των κρατών-μελών συναντήθηκαν πριν από την συνάντηση των αρχηγών των κρατών για να ακούσουν τον προεδρεύοντα Στρατηγό Γιούρι Χατσατούρωφ, τον Αρμένιο αρχηγό του Γενικού Επιτελείου, να επικρίνει σφοδρά την Τουρκία.
Ο Χατσατούρωφ τόνισε ότι «οι αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων όλων των κρατών-μελών του Οργανισμού υποστηρίζουν τις ρωσικές ενέργειες και καταγγέλλουν την τουρκική επίθεση εναντίον του Su-24, που τη θεωρούμε ως πράξη εμπρηστική και ως επαίσχυντη επίθεση. Όπως είπε η Ρωσία αμέσως μετά την επίθεση, βλέπουμε σ’ αυτή μία πισώπλατη μαχαιριά».

Ο Αρμένιος πρόεδρος Σερζ Σαρκισιάν, προεδρεύων της ΚΑΚ, ζήτησε επίσης από την σύνοδο κορυφής να στηρίξει τη Ρωσία και να καταγγείλει την Τουρκία: «ως κράτη μέλη, δηλώσαμε την υποστήριξή μας προς τη ρωσική θέση και αποφασίσαμε να διακηρύξουμε επειγόντως την ενότητά μας στη μάχη με την τρομοκρατία. Η συμπεριφορά της Τουρκίας και η κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους αποτέλεσε μια οπισθοδρόμηση στον αγώνα εναντίον της τρομοκρατίας».
Ωστόσο, το πραγματικό σοκ για την Άγκυρα δεν ήταν τα λόγια του Σαρκισιάν, αλλά αυτά του προέδρου της Κιργιζίας, Αλμπαζέκ Αταμπάγιεφ, ο οποίος στο παρελθόν είχε απευθυνθεί προς τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν αναφέροντάς τον ως τον «μεγαλύτερο αδελφό» του. Μετά τις προεδρικές εκλογές του Αυγούστου του 2014, ο Αταμπάγιεφ είχε εμφανιστεί με τον Ερντογάν, κατά την εκφώνηση του νικητήριου λόγου του, και τον είχε επαινέσει χωρίς να τσιγκουνευτεί στα λόγια του. Στη σύνοδο της ΚΑΚ, ο Αταμπάγιεφ εξέφρασε την υποστήριξή του στην Μόσχα και στον Πούτιν και ζήτησε ο Ερντογάν και η Τουρκία να απολογηθούν στην Ρωσία.
Η υποστήριξη της Ρωσίας εκ μέρους των κεντροασιατικών τουρκικών δημοκρατιών, που έχουν δεχθεί δισεκατομμύρια δολάρια σε δάνεια και χρηματοδοτική στήριξη από την Τουρκία και η προτροπή του Αταμπάγιεφ να απολογηθεί η Άγκυρα σόκαραν την Τουρκία και έβγαλαν από τις αυταπάτες τους τον Ερντογάν και την κυβέρνηση του ΑΚΡ. Το 2014, η Υπηρεσία Συνεργασίας και Συντονισμού της Τουρκίας είχε παράσχει στις κεντροασιατικές δημοκρατίες περισσότερα από 3,5 δις δολ. Όταν ρωτήθηκε για το σχόλιο του Αταμπάγιεφ, ο εκπρόσωπος του Ερντογάν, ο Ιμπραήμ Καλίν, είπε: «Αν μη τι άλλο, ήταν μια ατυχής δήλωση».
Το πάγωμα της Ρωσίας, από τον Οκτώβριο, στην έκδοση αδειών διέλευσης για τα τουρκικά φορτηγά έχει κλονίσει τις τουρκικές εξαγωγές προς τις κεντροασιατικές δημοκρατίες. Η Άγκυρα ανησυχώντας από την πιθανότητα να χαθούν οι κεντροασιατικές αγορές, όπου η Τουρκία έχει μεγάλα κατασκευαστικά συμβόλαια και επενδύσεις, άρχισε να χρησιμοποιεί την Κασπία Θάλασσα για τις εξαγωγές της, χάριν στο άνοιγμα των πυλών του Αζερμπαϊτζάν.
Ο Αζέρος πρόεδρος Ιλχάμ Αλίεφ διέταξε να αυξηθεί η δυνατότητα διεκπεραίωσης των πλοίων στα λιμάνια της Κασπίας και να καταργηθεί η διαδικασία έκδοσης άδειας για τη διέλευση των τουρκικών φορτηγών. Ωστόσο, ακόμη και αν τα τουρκικά φορτηγά μέσω της Κασπίας φθάσουν τα 50 χιλιάδες ετησίως δεν μπορούν να καλύψουν το μέγεθος των τουρκικών εξαγωγών των προηγούμενων ετών προς τις αγορές της Κεντρικής Ασίας.
Επίσης, με την ραγδαία πτώση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, το Αζερμπαϊτζάν έχει υποτιμήσει το νόμισμά του κατά 47% έναντι του δολαρίου και του ευρώ. Δεδομένων, επομένως, των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι η χώρα θα μπορεί επ’ αόριστον να συνεισφέρει στις εμπορικές και ενεργειακές ανάγκες της Τουρκίας.
Επιπλέον, μια συνάντηση του Αλίεφ με τον Σαρκισιάν στην Ελβετία στις 19 Δεκεμβρίου δεν κατέληξε σε κάποια απόφαση για το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Αντιθέτως, οι δύο χώρες ανακοίνωσαν ότι η κατάπαυση πυρός μεταξύ τους έχει λήξει. Αυτή η εξέλιξη ανησυχεί πολύ την Τουρκία, επειδή θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά τη χρήση της αζερικής διαδρομής για τις εξαγωγές της. Εν τω μεταξύ, η Ρωσία και η Αρμενία, οι οποίες έχουν ενισχύσει τους πολιτικούς και τους οικονομικούς δεσμούς τους, στα τέλη του Δεκεμβρίου αποφάσισαν να επεκτείνουν και τη στρατιωτική τους συνεργασία.
Παράλληλα, στα μέσα του Δεκεμβρίου, ο Πούτιν ανακοίνωσε ότι η διαδικασία στην έκδοση βίζας για τους Γεωργιανούς θα χαλαρώσει και σύντομα θα καταργηθεί. Έτσι γίνεται φανερό ότι η ρωσο-αρμενική συμφωνία στο πεδίο της αεράμυνας, η εξομάλυνση των ρωσο-γεωργιανών σχέσεων και η επανάληψη των αψιμαχιών μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας θα εμποδίσουν την πρόσβαση της Τουρκίας στον Καύκασο. 
Υπάρχουν επίσης φόβοι ότι η Ρωσία, η οποία έχει εκτοξεύσει πύραυλους κρουζ από τα πλοία της στην Κασπία, θα μπορούσε να μπλοκάρει τη διέλευση της Τουρκίας από τη θάλασσα αυτή, περιορίζοντας έτσι την πρόσβασή της προς την Κεντρική Ασία μέσω αυτής της διαδρομής. Η Ρωσία επίσης χρησιμοποιεί την «Ευρασιατική Οικονομική Ένωση» (EEU) για να προκαλέσει πρόβλημα στις σχέσεις της Τουρκίας με τις τουρκικές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας. Οι συνομιλίες της Τουρκίας με την EEU για τη δημιουργία μιας ελεύθερης ζώνης εμπορίου ανεστάλησαν, κι αντιθέτως ο Πούτιν ανακοίνωσε ότι η EEU θα ξεκινήσει συνομιλίες με το Ιράν.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η Ρωσία βοηθά στην προώθηση των ιρανικών οικονομικών συμφερόντων στην Κεντρική Ασία κλείνοντας τις πόρτες στην Τουρκία, που υποστηρίζει μια τελωνειακή ένωση και μια περιφερειακή ελεύθερη ζώνη εμπορίου. Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι όλα αυτά φέρνουν την Τουρκία, και στον απόηχο της απομόνωσής της στην Μέση Ανατολή, ένα βήμα εγγύτερα στην απώλεια της Κεντρικής Ασίας.
*Διαχειριστής του μπλογκ http://sotiriosdemopoulos.blogspot.com.cy/
 http://www.defence-point.gr/news/?p=144629