Tweet

Η Ρωσία εξελίσσεται σε κυρίαρχη ευρασιατική δύναμη με… αμερικανική βοήθεια

• Η μεγάλη ευκαιρία της Αθήνας για τολμηρά ανοίγματα και η γεωπολιτική της Ουάσιγκτον
• Αν η Ελλάδα επιμείνει στην άγονη πολιτική της απόφυσης της Δύσης, χωρίς δικό της ρόλο και φωνή, κινδυνεύει να βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να αποτελεί πλέον μία άχρηστη, αν όχι επικίνδυνη, προεξοχή

Γράφει ο δρ. Κωνσταντίνος Γρίβας 

Η παράλογη πολιτική της Δύσης έναντι της Ρωσίας έχει ωθήσει την τελευταία να συνάψει προνομιακές σχέσεις με ανταγωνιστικές προς την πρώτη χώρες, που παίζουν σημαντικό ρόλο στο να τη διατηρούν εγκλωβισμένη στο εσωτερικό της Ευρασίας.

Η τελευταία από αυτές, είναι η Τουρκία του Ερντογάν. Έχουν προηγηθεί το Ιράν και η Κίνα.
Μία στρατηγική δεκαετιών –αν όχι αιώνων- που αποσκοπούσε στο να εγκλωβίσει τη ρωσική άρκτο στο εσωτερικό της Ευρασίας, μακριά από ανοιχτές θάλασσες, δείχνει να καταρρέει. 
Μέσα σε αυτόν τον κόσμο η παραδοσιακή ανάγνωση του «ανήκομεν εις την Δύση» της Αθήνας, που υποτίθεται ότι την αποτρέπει από το να προχωρήσει σε ουσιαστική ενίσχυση των σχέσεών της με τη Μόσχα, είναι απλώς εκτός πραγματικότητας.
Αντιθέτως, ο μόνος ίσως τρόπος που έχει η χώρας μας ώστε να εξασφαλίσει τη γεωπολιτική της θέση στη δυτική αρχιτεκτονική ασφάλειας είναι ακριβώς η ενίσχυση των σχέσεών της με τη Ρωσία, αλλά και με χώρες όπως το Ιράν.

Οι ΗΠΑ συντρίβουν τη Rimland

Σε προηγούμενο άρθρο, ο γράφων είχε επισημάνει πως μία ελληνορωσική γεωστρατηγική προσέγγιση θα μπορούσε να αποδυναμώσει το ενδεχόμενο μίας τακτικής συμμαχίας μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας. Πριν από μερικές ημέρες, με την επίσκεψή του στην Τουρκία, ο ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, έθεσε τη θεμέλιο λίθο αυτής της συμμαχίας. Κατά πόσο η ενέργεια αυτή θα έχει συνέχει και οι δύο χώρες πράγματι θα μπορέσουν να ξεπεράσουν τη βαθιά ανταγωνιστική τους σχέση και να δημιουργήσουν μία, έστω και βραχυπρόθεσμη, συμμαχία, είναι ένα θέμα προς εξέταση. Όμως, το πρώτο βήμα έγινε. Κι αυτό αποτελεί μία ακόμα επιβεβαίωση της μικρόπνοης φύσης της αμερικανικής γεωστρατηγικής.

Υποτίθεται ότι ο θεμέλιος λίθος της αγγλοσαξωνικής γεωπολιτικής στρατηγικής είναι ο εγκλωβισμός της Ρωσίας και του «εγγύς εξωτερικού» της σε έναν περιοριστικό δακτύλιο στο εσωτερικό της Ευρασίας. Η Ρωσία και οι γύρω περιοχές της αποτελούν την «Κεντρική Γη» (Heartland), κατά την ορολογία των μεγάλων θεωρητικών της αγγλοσαξωνικής γεωπολιτικής σκέψης Sir Halford Mackinder και Nicholas Spykman και οι στεριές γύρω από αυτή συνθέτουν τη «Δακτύλιο Γη» (Rimland). Η τελευταία αποτελεί ουσιαστικά από την περιφέρεια της Ευρασίας και σκοπός της είναι να λειτουργήσει σαν το κλουβί που θα κρατά τη ρωσική άρκτο μακριά από τις ανοιχτές θάλασσες του κόσμου και την Μεσόγειο.

Και όμως, η ίδια η αμερικανική πολιτική τον τελευταίο καιρό τείνει να οδηγήσει σε ολοκληρωτική συντριβή τη Rimland, ωθώντας μία σειρά από κράτη που βρίσκονται σε κομβική θέση σε αυτή, να συνάψουν προνομιακές γεωστρατηγικές σχέσεις με τη Μόσχα.

Ιράν – Κίνα – Τουρκία: Από ανταγωνιστές… σύμμαχοι
Μεταξύ των άλλων εδώ και αρκετά χρόνια η αδιάλλακτη πολιτική των ΗΠΑ έναντι του Ιράν έχει οδηγήσει το τελευταίο σε στενή σχέση με τη Ρωσία. Το Ιράν είναι μία εξαιρετικά σημαντική χώρα της Rimland και αποτελεί φυσικό φράγμα στην έξοδο της Ρωσίας προς τον Ινδικό Ωκεανό. Τον τελευταίο καιρό η Μόσχα έχει ενισχύσει σημαντικά τις σχέσεις της με την Τεχεράνη, διαμορφώνοντας ένα γεωπολιτικό μέγεθος που τείνει να ξεπεράσει τα όρια της τακτικής συμμαχίας.

Εν συνεχεία, μετά τα γεγονότα της Ανατολικής Ουκρανίας, η Δυτική Ευρώπη και οι ΗΠΑ επέβαλαν εμπάργκο στη Ρωσία, απειλώντας τη με περαιτέρω κυρώσεις στο μέλλον. Ως αποτέλεσμα, η Ρωσία ωθήθηκε προς την αγκαλιά της Κίνας και δημιούργησε μαζί της το πρόπλασμα μίας κολοσσιαίας ευρασιατικής δύναμης που θα ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της κυρίαρχης ηπείρου του πλανήτη.
Έτσι φαίνεται να τελειώνει άδοξα η τεράστια γεωπολιτική προσπάθεια που είχε γίνει από προηγούμενες αμερικανικές κυβερνήσεις για να συμμετάσχει η Κίνα στον εγκλωβισμό της ρωσικής άρκτου, προσπάθεια που είχε ξεκινήσει από το, απρόσμενο για πολλούς, άνοιγμα των Νίξον – Κίσινγκερ στην Κίνα του Μάο Τσετούνγκ, το 1971.

Και τώρα έρχεται το άνοιγμα Πούτιν στην Τουρκία του Ερντογάν. Εκεί που η Άγκυρα εμφανιζόταν εδώ και δεκαετίες ως το φράγμα έναντι της Μόσχας προς την «κεντρική λίμνη» του κόσμου, την Ανατολική Μεσόγειο, σήμερα απειλεί να εξελιχθεί στη λεωφόρο που θα οδηγήσει ακριβώς εκεί τη ρωσική ισχύ.
Επιπροσθέτως, με τη μετατροπή της Τουρκίας σε ρωσικό ενεργειακό κόμβο, η γείτων ωθείται σε περαιτέρω απομάκρυνση από τα δυτικά γεωπολιτικά συμφέροντα, άρα περιορίζεται και ο ρόλος της ως προμάχου της Δύσης σε αυτή την εξαιρετικά ευαίσθητη και ταραχώδη περιοχή του κόσμου.

Το ενδιαφέρον της υπόθεσης είναι ότι και οι τρεις αυτές χώρες αποτελούν διαχρονικούς γεωπολιτικούς ανταγωνιστές της Ρωσίας, για μία σειρά από λόγους. Σε έναν κόσμο όπου δεν θα υπήρχαν οι Ηνωμένες Πολιτείες οι τρεις αυτές χώρες μάλλον θα ήταν εχθρικές προ τη Ρωσία και θα την εμπόδιζαν να βγει στις ανοιχτές θάλασσες. Στον πραγματικό όμως κόσμο, η Ουάσιγκτον, η οποία υποτίθεται ότι παλεύει ακριβώς γι αυτό, έχει οδηγήσει σε μία καταρχήν συμμαχική σχέση με τη Μόσχα. Αναρωτιέται κανείς αν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερο παράδειγμα για τον ορισμό της αποτυχημένης πολιτικής.

Βέβαια η Rimland δεν έχει ακόμη σπάσει. Οι χώρες αυτές συνεχίζουν να αποτελούν φράγματα για τη Ρωσία για δικούς τους λόγους. Όμως, το αρχικό βήμα έχει γίνει. Η ρωγμή έχει προκύψει. Ο Πρόεδρος Πούτιν, αργά αλλά συστηματικά, γκρεμίζει το φράγμα που τον χωρίζει από τον υπόλοιπο κόσμο όχι σε ένα μικρό μέρος του, αλλά σχεδόν σε όλο του το μήκος. Κι ας μην ξεχνάμε ότι και με άλλες χώρες της Rimland, όπως είναι η Ινδία, η Μόσχα έχει παραδοσιακές προνομιακές σχέσεις που μπορεί να ενεργοποιηθούν ανά πάσα στιγμή.

Κι ενώ οι εν Ελλάδα θλιβεροί ραγιάδες, οι οποίοι έχουν ενδυθεί τον μανδύα του «ρεαλιστή», συνεχίζουν να ωρύονται ενάντια σε κάθε σκέψη που τολμά να εκφραστεί για ενίσχυση των σχέσεων με τη Ρωσία, υποστηρίζοντας ότι θα απειλούσε τον «ευρωπαϊκό μας προσανατολισμό» και τη «δυτική μας ταυτότητα», καθίσταται πλέον ολοένα και πιο φανερό ότι ο μόνος ίσως τρόπος για να διατηρήσει η Ελλάδα αξιοπρεπή γεωπολιτική θέση μέσα σε αυτό που αποκαλούμε «δυτικός κόσμος» είναι μία πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, που θα δίνει έμφαση ακριβώς σε τολμηρά ανοίγματα σε χώρες όπως είναι η Ρωσία και το Ιράν.
Αντιθέτως, αν η Ελλάδα επιμείνει στην άγονη πολιτι8κή της απόφυσης της Δύσης, που δεν έχει δικό της ρόλο και φωνή, τότε κινδυνεύει να βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να αποτελεί πλέον για τη Δύση μία άχρηστη, αν όχι επικίνδυνη, προεξοχή, ένα είδος γεωπολιτικής σκωλεικοειδούς απόφυσης. Και τότε η Δύση στην καλύτερη περίπτωση θα την αγνοήσει και στη χειρότερη θα την αφαιρέσει και θα την πετάξει…

Ο δρ. Κωνσταντίνος Γρίβας διδάσκει το μάθημα της Γεωπολιτικής στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων και Γεωγραφία της Ασφάλειας και των Αφοπλισμών στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών

Πηγή περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχος 267



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου