Του Σωτήρη Σιδέρη
Η επίσκεψη του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών, Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ, στην Αθήνα στις 28 Μαΐου, η ενδοκυβερνητική συζήτηση για αναγνώριση της Παλαιστίνης από την Ελλάδα, όπως και οι συζητήσεις για την πραγματοποίηση τριμερούς συνάντησης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ έπειτα από εκείνη με την Αίγυπτο, δίνουν το στίγμα των έντονων διπλωματικών διεργασιών, ενώ παράλληλα αυξάνουν τις δυνατότητες της χώρας μας να βελτιώσει τον ρόλο της στην περιοχή.
Δεν είναι τυχαίο ότι όλα αυτά εξελίσσονται παράλληλα με την κρίση αποσταθεροποίησης στη Μέση Ανατολή, καθώς οι ανησυχίες για διάχυσή της οδηγούν σε εγρήγορση και προκαλούν τα αμυντικά αντανακλαστικά ουκ ολίγων κρατών.
«Στόχος» το Ιράν
Το Ιράν αποτελεί χώρα – κλειδί για την ευρύτερη περιοχή, αλλά, όπως κάθε χώρα, έτσι και η Ελλάδα έχει έναν ειδικό ρόλο να επιτελέσει, ανάλογα με την γεωπολιτική οπτική που αναλύονται τα γεγονότα. Ο ανταγωνισμός του Ιράν με την Τουρκία σε ένα παιχνίδι επιρροής στη Συρία αλλά και στο Ιράκ, η επιρροή της Τεχεράνης σε Τυνησία και Λίβανο, καθώς και η προσέγγισή της με την Ουάσιγκτον έχουν καταστήσει το Ιράν πρωταγωνιστή των εξελίξεων. Αν, όπως πολλοί ελπίζουν, επιτευχθεί συμφωνία στη Γενεύη για το πυρηνικό πρόγραμμα, το Ιράν θα επηρεάσει τις εξελίξεις διεθνώς, καθώς θα αλλάξουν οι ισορροπίες στις ευρύτερη Μέση Ανατολή και μία νέα τάξη πραγμάτων θα αναδυθεί. Το Ισραήλ νιώθει απομονωμένο, καθώς η αντιπαλότητα με το Ιράν μοιάζει ήδη ξεπερασμένη από τα γεγονότα, ενώ το Τελ Αβίβ, παρά τη διπλωματική δυσκαμψία του, υποχρεωτικά θα αναζητήσει νέες συμμαχίες αν θέλει να αποφύγει να καταστεί ευάλωτο στο μέλλον.
Υπ’ αυτό το πρίσμα, η προσέγγιση Ελλάδας – Ιράν, αν συνδυαστεί με τις διαρκώς αναπτυσσόμενες σχέσεις μας με το Ισραήλ και την Αίγυπτο και τις γενικά καλές σχέσεις με τον αραβικό κόσμο, μπορεί να αναδείξει τη χώρα μας όχι μόνο σε παράγοντα σταθερότητας, αλλά και σε «διπλωματικό κόμβο», υπό την προϋπόθεση ότι η κυβέρνηση –και όχι μόνο- θα εργαστεί με σχέδιο προς αυτή την κατεύθυνση. Εξάλλου, το να μετατραπεί η Ελλάδα σε «διπλωματικό κόμβο» είναι ίσως πιο ρεαλιστικό από τη φιλοδοξία να μετατραπεί σε ενεργειακό κόμβο, αν και, φυσικά, το ένα δεν εμποδίζει το άλλο, το αντίθετο μάλιστα.
Το Ιράν με τα τεράστια ενεργειακά αποθέματα και την πολιτική επιρροή που ασκεί στην περιοχή, έχει σαφή προτίμηση στην ανάπτυξη των σχέσεών του με την Ελλάδα όχι μόνο για λόγους ιστορικούς, αλλά και διότι η στρατηγική θέση της χώρας μας μπορεί να αποτελέσει γέφυρα οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας με τα Βαλκάνια και την Ευρώπη γενικότερα.
Ένα δεύτερο στοιχείο είναι ότι Ελλάδα και Ιράν δεν είχαν ούτε έχουν ανταγωνιστικές σχέσεις.
Τρίτη παράμετρος είναι ότι θα μπορούσε να σχεδιαστεί και να οικοδομηθεί η τριμερής συνεργασία Ελλάδας – Κύπρου – Ιράν ώστε να ενισχύσει τη δυναμική της συνεργασίας, πέραν της ενέργειας και στον πολιτικό και διπλωματικό τομέα.
Το γεγονός ότι υπάρχει η τριμερής συνεργασία Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας με την Αίγυπτο και το Ισραήλ προσδίδει ισχυρά πλεονεκτήματα σε ένα σχέδιο αναβάθμισης της χώρας μας στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Επίσης, το Ιράν είναι μία χώρα με υψηλού επιπέδου και αξιόπιστη διπλωματία, κάτι που αναγνωρίζουν οι Έλληνες διπλωμάτες και υπ’ αυτό το πρίσμα μία σοβαρή προσπάθεια μπορεί να έχει αποτελέσματα.
Επαφές με Ισραήλ και αραβικό κόσμο
Προς την κατεύθυνση ενίσχυσης του προφίλ της Ελλάδας στον αραβικό κόσμο θα συμβάλει η αναγνώριση της Παλαιστίνης, κάτι που έχουν ήδη κάνει δεκάδες κράτη ανά τον κόσμο, αγνοώντας τις αντιδράσεις του Ισραήλ, το οποίο πλέον δίνει μάχες «χαρακωμάτων». Σύμφωνα με πληροφορίες, η αναγνώριση θα γίνει σε πρώτο στάδιο από τη Βουλή, όπως έχουν κάνει και άλλα κοινοβούλια, προκειμένου να μην διαταραχθούν οι σχέσεις με το Ισραήλ. Ήδη, σαράντα βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσαν ερώτηση προς τον υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Κοτζιά, με θέμα την αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους. Όπως επισημαίνουν οι βουλευτές, «η ραγδαία ανάπτυξη των διμερών σχέσεων Ελλάδας και Ισραήλ τα τελευταία χρόνια σε πολλούς τομείς, ανάμεσα στους οποίους και αυτοί της άμυνας και της ασφάλειας, έχει υποβαθμίσει τις αντίστοιχα παραδοσιακά θερμές σχέσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και την Παλαιστίνη, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει τόσο σε ζητήματα σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη γειτονική μας ευπαθή περιοχή όσο και των γενικότερων σχέσεών μας με τον αραβικό κόσμο».
Οι σχέσεις με το Ισραήλ αναπτύσσονται ραγδαία και στον τομέα της στρατιωτικής συνεργασίας, όπως κατέδειξε πρόσφατη πολυμερής άσκηση, στην οποία πήραν επίσης μέρος οι ΗΠΑ. Η τριμερής της Ελλάδας με το Ισραήλ και την Κυπριακή Δημοκρατία πιθανόν να γίνει τον Ιούνιο, αν έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες σχετικά με τη συμφωνία της χώρας μας με τους δανειστές. Εκκρεμεί επίσης σε διμερές επίπεδο η πραγματοποίηση κοινής συνεδρίασης των Υπουργικών Συμβουλίων των δύο χωρών, πράγμα που, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, θα δώσει ώθηση στις διμερείς σχέσεις, παρά τις ενστάσεις που υπάρχουν από την Αριστερή Πλατφόρμα του ΣΥΡΙΖΑ, που, ωστόσο, δεν επηρεάζουν την κυβερνητική πολιτική.
Ευκαιρίες και κίνδυνοι
Στο σύνολό τους, οι εξελίξεις αυτές δημιουργούν την αίσθηση ότι τα προβλήματα αποσταθεροποίησης στην περιοχή είναι δυνατόν να ελεγχθούν αποτελεσματικά και μία νέα κατάσταση να διαμορφωθεί. Σε αυτή η Ελλάδα οφείλει να είναι παρούσα και να έχει ρόλο εποικοδομητικό, ρόλο που να ενισχύει την ασφάλειά της, ρόλο διαμεσολαβητικό σε περιφερειακά ζητήματα, αλλά και να δημιουργήσει νέες συμμαχίες, ικανές να βοηθήσουν και στο διπλωματικό πεδίο και στους διεθνείς οργανισμούς αλλά και στην οικονομία της χώρας.
Είναι προφανές ότι η αποσταθεροποιημένη κατάσταση εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους εξάπλωσης της αστάθειας. Γύρω από το Ισλαμικό Κράτος παίζεται ένα επικίνδυνο παιχνίδι από την Τουρκία και άλλες χώρες. Είναι ελπιδοφόρο ότι Ιράν και ΗΠΑ συμπλέουν στο θέμα αυτό, παρόλο που δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για το τι ακριβώς επιδιώκουν οι αμερικανοί, πέρα από τη θέση τους για ανατροπή του Μπασάρ αλ Άσαντ σε συνεργασία με την Τουρκία. Οι κίνδυνοι είναι προφανείς, αλλά η κινητικότητα για συνεννόηση που επιδεικνύουν Ελλάδα, Κυπριακή Δημοκρατία, Αίγυπτος, Ισραήλ και Ιράν, αποτελεί θετική εξέλιξη.
Η εικόνα της Ελλάδας προς τη Μεσόγειο και την ευρύτερη Μέση Ανατολή είναι εντελώς διαφορετική από την εικόνα της στα Βαλκάνια, όπου τα πολλά και ανοιχτά μέτωπα στις διμερείς σχέσεις προβληματίζουν έντονα και τους πολίτες πλέον, και όχι μόνο τους επαγγελματίες της διπλωματίας. Πάντως, αν τα πράγματα εξελιχθούν ομαλά στον οικονομικό τομέα, η Ελλάδα θα απελευθερώσει ισχυρές δυνάμεις και ενέργεια ώστε να καταπιαστεί με τις μεγάλες αυτές υποθέσεις, που μπορούν να σηματοδοτήσουν νέα εποχή για τη σταθερότητα, την ανάπτυξη αλλά και τα εθνικά συμφέροντα, ενώ θα είναι σε θέση και να προστατευτεί από κινδύνους που κουβαλούν μαζί τους οι εθνικισμοί, οι αλλαγές συνόρων και κάθε νέα τάξη πραγμάτων.
Πηγή περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχος 292
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Η επίσκεψη του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών, Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ, στην Αθήνα στις 28 Μαΐου, η ενδοκυβερνητική συζήτηση για αναγνώριση της Παλαιστίνης από την Ελλάδα, όπως και οι συζητήσεις για την πραγματοποίηση τριμερούς συνάντησης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ έπειτα από εκείνη με την Αίγυπτο, δίνουν το στίγμα των έντονων διπλωματικών διεργασιών, ενώ παράλληλα αυξάνουν τις δυνατότητες της χώρας μας να βελτιώσει τον ρόλο της στην περιοχή.
Δεν είναι τυχαίο ότι όλα αυτά εξελίσσονται παράλληλα με την κρίση αποσταθεροποίησης στη Μέση Ανατολή, καθώς οι ανησυχίες για διάχυσή της οδηγούν σε εγρήγορση και προκαλούν τα αμυντικά αντανακλαστικά ουκ ολίγων κρατών.
«Στόχος» το Ιράν
Το Ιράν αποτελεί χώρα – κλειδί για την ευρύτερη περιοχή, αλλά, όπως κάθε χώρα, έτσι και η Ελλάδα έχει έναν ειδικό ρόλο να επιτελέσει, ανάλογα με την γεωπολιτική οπτική που αναλύονται τα γεγονότα. Ο ανταγωνισμός του Ιράν με την Τουρκία σε ένα παιχνίδι επιρροής στη Συρία αλλά και στο Ιράκ, η επιρροή της Τεχεράνης σε Τυνησία και Λίβανο, καθώς και η προσέγγισή της με την Ουάσιγκτον έχουν καταστήσει το Ιράν πρωταγωνιστή των εξελίξεων. Αν, όπως πολλοί ελπίζουν, επιτευχθεί συμφωνία στη Γενεύη για το πυρηνικό πρόγραμμα, το Ιράν θα επηρεάσει τις εξελίξεις διεθνώς, καθώς θα αλλάξουν οι ισορροπίες στις ευρύτερη Μέση Ανατολή και μία νέα τάξη πραγμάτων θα αναδυθεί. Το Ισραήλ νιώθει απομονωμένο, καθώς η αντιπαλότητα με το Ιράν μοιάζει ήδη ξεπερασμένη από τα γεγονότα, ενώ το Τελ Αβίβ, παρά τη διπλωματική δυσκαμψία του, υποχρεωτικά θα αναζητήσει νέες συμμαχίες αν θέλει να αποφύγει να καταστεί ευάλωτο στο μέλλον.
Υπ’ αυτό το πρίσμα, η προσέγγιση Ελλάδας – Ιράν, αν συνδυαστεί με τις διαρκώς αναπτυσσόμενες σχέσεις μας με το Ισραήλ και την Αίγυπτο και τις γενικά καλές σχέσεις με τον αραβικό κόσμο, μπορεί να αναδείξει τη χώρα μας όχι μόνο σε παράγοντα σταθερότητας, αλλά και σε «διπλωματικό κόμβο», υπό την προϋπόθεση ότι η κυβέρνηση –και όχι μόνο- θα εργαστεί με σχέδιο προς αυτή την κατεύθυνση. Εξάλλου, το να μετατραπεί η Ελλάδα σε «διπλωματικό κόμβο» είναι ίσως πιο ρεαλιστικό από τη φιλοδοξία να μετατραπεί σε ενεργειακό κόμβο, αν και, φυσικά, το ένα δεν εμποδίζει το άλλο, το αντίθετο μάλιστα.
Το Ιράν με τα τεράστια ενεργειακά αποθέματα και την πολιτική επιρροή που ασκεί στην περιοχή, έχει σαφή προτίμηση στην ανάπτυξη των σχέσεών του με την Ελλάδα όχι μόνο για λόγους ιστορικούς, αλλά και διότι η στρατηγική θέση της χώρας μας μπορεί να αποτελέσει γέφυρα οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας με τα Βαλκάνια και την Ευρώπη γενικότερα.
Ένα δεύτερο στοιχείο είναι ότι Ελλάδα και Ιράν δεν είχαν ούτε έχουν ανταγωνιστικές σχέσεις.
Τρίτη παράμετρος είναι ότι θα μπορούσε να σχεδιαστεί και να οικοδομηθεί η τριμερής συνεργασία Ελλάδας – Κύπρου – Ιράν ώστε να ενισχύσει τη δυναμική της συνεργασίας, πέραν της ενέργειας και στον πολιτικό και διπλωματικό τομέα.
Το γεγονός ότι υπάρχει η τριμερής συνεργασία Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας με την Αίγυπτο και το Ισραήλ προσδίδει ισχυρά πλεονεκτήματα σε ένα σχέδιο αναβάθμισης της χώρας μας στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Επίσης, το Ιράν είναι μία χώρα με υψηλού επιπέδου και αξιόπιστη διπλωματία, κάτι που αναγνωρίζουν οι Έλληνες διπλωμάτες και υπ’ αυτό το πρίσμα μία σοβαρή προσπάθεια μπορεί να έχει αποτελέσματα.
Επαφές με Ισραήλ και αραβικό κόσμο
Προς την κατεύθυνση ενίσχυσης του προφίλ της Ελλάδας στον αραβικό κόσμο θα συμβάλει η αναγνώριση της Παλαιστίνης, κάτι που έχουν ήδη κάνει δεκάδες κράτη ανά τον κόσμο, αγνοώντας τις αντιδράσεις του Ισραήλ, το οποίο πλέον δίνει μάχες «χαρακωμάτων». Σύμφωνα με πληροφορίες, η αναγνώριση θα γίνει σε πρώτο στάδιο από τη Βουλή, όπως έχουν κάνει και άλλα κοινοβούλια, προκειμένου να μην διαταραχθούν οι σχέσεις με το Ισραήλ. Ήδη, σαράντα βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσαν ερώτηση προς τον υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Κοτζιά, με θέμα την αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους. Όπως επισημαίνουν οι βουλευτές, «η ραγδαία ανάπτυξη των διμερών σχέσεων Ελλάδας και Ισραήλ τα τελευταία χρόνια σε πολλούς τομείς, ανάμεσα στους οποίους και αυτοί της άμυνας και της ασφάλειας, έχει υποβαθμίσει τις αντίστοιχα παραδοσιακά θερμές σχέσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και την Παλαιστίνη, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει τόσο σε ζητήματα σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη γειτονική μας ευπαθή περιοχή όσο και των γενικότερων σχέσεών μας με τον αραβικό κόσμο».
Οι σχέσεις με το Ισραήλ αναπτύσσονται ραγδαία και στον τομέα της στρατιωτικής συνεργασίας, όπως κατέδειξε πρόσφατη πολυμερής άσκηση, στην οποία πήραν επίσης μέρος οι ΗΠΑ. Η τριμερής της Ελλάδας με το Ισραήλ και την Κυπριακή Δημοκρατία πιθανόν να γίνει τον Ιούνιο, αν έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες σχετικά με τη συμφωνία της χώρας μας με τους δανειστές. Εκκρεμεί επίσης σε διμερές επίπεδο η πραγματοποίηση κοινής συνεδρίασης των Υπουργικών Συμβουλίων των δύο χωρών, πράγμα που, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, θα δώσει ώθηση στις διμερείς σχέσεις, παρά τις ενστάσεις που υπάρχουν από την Αριστερή Πλατφόρμα του ΣΥΡΙΖΑ, που, ωστόσο, δεν επηρεάζουν την κυβερνητική πολιτική.
Ευκαιρίες και κίνδυνοι
Στο σύνολό τους, οι εξελίξεις αυτές δημιουργούν την αίσθηση ότι τα προβλήματα αποσταθεροποίησης στην περιοχή είναι δυνατόν να ελεγχθούν αποτελεσματικά και μία νέα κατάσταση να διαμορφωθεί. Σε αυτή η Ελλάδα οφείλει να είναι παρούσα και να έχει ρόλο εποικοδομητικό, ρόλο που να ενισχύει την ασφάλειά της, ρόλο διαμεσολαβητικό σε περιφερειακά ζητήματα, αλλά και να δημιουργήσει νέες συμμαχίες, ικανές να βοηθήσουν και στο διπλωματικό πεδίο και στους διεθνείς οργανισμούς αλλά και στην οικονομία της χώρας.
Είναι προφανές ότι η αποσταθεροποιημένη κατάσταση εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους εξάπλωσης της αστάθειας. Γύρω από το Ισλαμικό Κράτος παίζεται ένα επικίνδυνο παιχνίδι από την Τουρκία και άλλες χώρες. Είναι ελπιδοφόρο ότι Ιράν και ΗΠΑ συμπλέουν στο θέμα αυτό, παρόλο που δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για το τι ακριβώς επιδιώκουν οι αμερικανοί, πέρα από τη θέση τους για ανατροπή του Μπασάρ αλ Άσαντ σε συνεργασία με την Τουρκία. Οι κίνδυνοι είναι προφανείς, αλλά η κινητικότητα για συνεννόηση που επιδεικνύουν Ελλάδα, Κυπριακή Δημοκρατία, Αίγυπτος, Ισραήλ και Ιράν, αποτελεί θετική εξέλιξη.
Η εικόνα της Ελλάδας προς τη Μεσόγειο και την ευρύτερη Μέση Ανατολή είναι εντελώς διαφορετική από την εικόνα της στα Βαλκάνια, όπου τα πολλά και ανοιχτά μέτωπα στις διμερείς σχέσεις προβληματίζουν έντονα και τους πολίτες πλέον, και όχι μόνο τους επαγγελματίες της διπλωματίας. Πάντως, αν τα πράγματα εξελιχθούν ομαλά στον οικονομικό τομέα, η Ελλάδα θα απελευθερώσει ισχυρές δυνάμεις και ενέργεια ώστε να καταπιαστεί με τις μεγάλες αυτές υποθέσεις, που μπορούν να σηματοδοτήσουν νέα εποχή για τη σταθερότητα, την ανάπτυξη αλλά και τα εθνικά συμφέροντα, ενώ θα είναι σε θέση και να προστατευτεί από κινδύνους που κουβαλούν μαζί τους οι εθνικισμοί, οι αλλαγές συνόρων και κάθε νέα τάξη πραγμάτων.
Πηγή περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχος 292
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου