Του Πάνου Μητρονίκα
Ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος για την σημερινή παγκόσμια διπλωματία είναι η διαχείριση του υπό κατάρρευση Ισλαμικού κόσμου και της ανόδου του Ισλαμικού φονταμενταλισμού. Το πρόβλημα κατά το ένα σκέλος του είναι ανάλογο με αυτό της διαχείρισης της πτώσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ένα αιώνα πριν. Μια διαχείριση που οδήγησε στην δημιουργία όλων αυτών των κρατών που βλέπουμε να καταρρέουν σήμερα στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Η μέχρι τώρα αντιμετώπιση του θέματος από την Δύση οδήγησε σε τραγικά έως εγκληματικά λάθη [1], ενώ η ιδεαλιστική μεν, αφελέστατη δε, προσπάθεια επιβολής της Δημοκρατίας σε αυτές τις χώρες όχι μόνο απέτυχε παταγωδώς αλλά ήταν και ο κύριος μοχλός πίσω από την δημιουργία του Ισλαμικού Κράτους (ΙΚ) [2].
Δυστυχώς το συγκεκριμένο πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά από μια ιδεαλιστική Αμερική και μια τυπολατρική και κοινωνικά υπερευαίσθητη Ευρώπη. Έτσι και αλλιώς η πρώτη είναι ήδη εξουθενωμένη από τον πολυετή (και αναποτελεσματικό) πόλεμο κατά της τρομοκρατίας και η δεύτερη είναι απλά ανύπαρκτη και σε πολιτικό και σε στρατιωτικό επίπεδο.
Η Ρωσία λοιπόν είναι η μόνη που θα μπορούσε πιθανώς να δώσει κάποια λύση στο πρόβλημα, παρόλο που η μέχρι τώρα στάση της απέναντι στην Δύση την τοποθετούσε στο μέρος των προβλημάτων και όχι των λύσεων. Έτσι και αλλιώς η Ρωσία έχει συμφέροντα στην περιοχή και έχοντας και η ίδια ένα μεγάλο ποσοστό μουσουλμάνων (κάπου το 15% του πληθυσμού της) έχει πολλούς λόγους να θέλει να εξοντώσει το ΙΚ και τους μαχητές του. Ας μην ξεχνάμε και ότι η Ρωσία είναι η μόνη χριστιανική χώρα που βρίσκεται σε ανοιχτό πόλεμο με Ισλαμικά στοιχεία στο έδαφος της εδώ και δεκαετίες, ενώ πολλοί μαχητές του ΙΚ είναι Τσετσένοι που προέρχονται από αυτήν.
Μια πιθανή συμβιβαστική λύση που θα μπορούσε να αποδεχτεί η Δύση και θα οδηγούσε σε αποκλιμάκωση είναι η ήπια απομάκρυνση του Άσαντ και η αντικατάσταση του από κάποιον άλλο Ρωσικής όμως επιλογής. Μια τέτοια προσέγγιση θα έδινε το δικαίωμα από την μια στην Τουρκία και την Σαουδική Αραβία να «πανηγυρίζουν» μια νίκη, ενώ θα κατευνάσει τις ανησυχίες του Ιράν και θα χαλάρωνε τους δεσμούς του με την Χεζμπολάχ, ικανοποιώντας παράλληλα και το Ισραήλ.
Επιπροσθέτως, μια τέτοια λύση θα έδινε και την ευκαιρία σε μια πιο συμπαγή διεθνή κοινότητα να αντιμετωπίσει το ΙΚ αφήνοντας τα επιμέρους συμφέροντα και όλους τους άλλους διχαστικούς παράγοντες στο πλάι. Τέλος, το ποιο σημαντικό στοιχείο της Ρωσικής εμπλοκής είναι η ικανότητα της να βάλει στρατό στο έδαφος και να δεχθεί απώλειες. Κάτι που η Δύση και κυρίως η Ευρώπη δεν μπορεί να κάνει.
Δεν θα ήταν φυσικά μια όμορφη λύση ούτε και θα έβαζε τέλος στα προβλήματα της περιοχής, θα ήταν όμως ότι καλύτερο μπορούμε να περιμένουμε από την περιοχή και θα οδηγούσε σε κάποια σταθερότητα, έστω και παροδική, έτσι ώστε να κλείσει τουλάχιστον ο κύκλος του ΙΚ και να επανέλθει μια δυναμική ισορροπία ανάμεσα στο Σουνιτικό και Σιιτικό στοιχείο.
Είναι λοιπόν πιθανό ένα τέτοιο σενάριο; Κατά την ταπεινή μου άποψη, παρότι αυτό μπορεί να είναι η βάση πάνω στην οποία έγινε η Ρωσική εμπλοκή στην περιοχή, υπάρχουν πολλές άλλες παράμετροι που δίνουν λίγες πιθανότητες στο να εξελιχθούν τα πράγματα τόσο απλά και θα τα αναλύσουμε αμέσως.
Η λάθος στάση της Ρωσίας μέχρι τώρα
Την ώρα που η Αμερικανική εξωτερική πολιτική έκανε το ένα λάθος μετά το άλλο στο Ιράκ με το να υποστηρίξει αρχικά την Σιιτική πλειονότητα το 2007 και μετά να οπλίσει τις Σουνιτικές μειονότητες το 2008-2010 σαν αντίβαρο στο πρώτο της λάθος (λάθη που αναλύσαμε στο [1]), η Ρωσία έπαιζε την δική της παρτίδα σκάκι στην περιοχή με ανάλογα αποτελέσματα δυστυχώς.
Η επιλογή τους όμως είχε τα αντίθετα αποτελέσματα γιατί η ενδυνάμωση του Ιράν οδήγησε τις άλλες Σουνιτικές δυνάμεις (Τουρκία, Σαουδική Αραβία, Κατάρ) στο να ενισχύσουν περαιτέρω τους Τζιχαντιστές και το ΙΚ σαν αντίβαρο στην παρουσία του Ιράν και της Χεζμπολάχ. Το αποτέλεσμα λοιπόν της μέχρι τώρα «παθητικής» στάσης της Ρωσίας στο πλευρό των Σιιτών όχι μόνο δεν απέδωσε αλλά οδήγησε και στην ενίσχυση των Τζιχαντιστών, πράγμα που καθιστά πιο αναγκαία από ποτέ την άμεση εμπλοκή της, παρότι η ίδια πιθανότατα θα ήθελε να την αποφύγει.
Και λέω ότι η ίδια πιθανότατα θα ήθελε να αποφύγει την εμπλοκή, γιατί κρίνοντας από την μέχρι τώρα στάση της Ρωσίας στο θέμα της Ουκρανίας, είναι προφανές ότι η Ρωσία δεν επιζητά γενικότερα την σταθερότητα στα μέτωπα πέριξ της, αλλά το ακριβώς αντίθετο. Αν ήθελε κάτι τέτοιο τότε το θέμα της Ουκρανίας θα είχε λήξει εύκολα με ένα δημοψήφισμα προσάρτησης της Κριμαίας ανάλογο του δημοψηφίσματος που οδήγησε το Saarland από την Γαλλία στην Γερμανία το 1955.
Δεν επέλεξε όμως αυτή την επιλογή που θα έφερνε την Κριμαία στην ίδια και από την άλλη μια μικρότερη αλλά πιο σταθερή φιλοδυτική Ουκρανία. Αντιθέτως επέλεξε μια διαχρονική αστάθεια στην περιοχή που αποδυναμώνει τα Αμερικανικά και Ευρωπαϊκά σχέδια και δίνει στην ίδια μεγάλα περιθώρια ελιγμών ή ακόμα και εκβιασμών.
Όσοι νομίζουν λοιπόν ότι η Μόσχα κέρδισε ανταλλάγματα στην Ουκρανία, μάλλον θα πρέπει να αναθεωρήσουν την άποψη τους, γιατί η όποια σταθερότητα εκεί είναι μάλλον παραχώρηση από την Μόσχα προς την Δύση παρά το αντίθετο.
Άλλες παράμετροι της λύσης
Υποθέτοντας λοιπόν ότι άσχετα με τα αρχικά στρατηγικά σχέδια της Μόσχας, η κρίση πετρελαίου την έχει οδηγήσει σε μια πιο διαλλακτική στάση απέναντι στην Δύση και ότι η τωρινή εμπλοκή της στην Συρία γίνεται σε αυτό το γενικότερο πλαίσιο συνεννόηση, φτάνει κάτι τέτοιο; Δυστυχώς όχι από μόνο του.
Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι η Ρωσία θέλει να συνεργαστεί με την Δύση πάνω στο θέμα, με ποια Δύση ακριβώς καλείται να συνεργαστεί; Τις ΗΠΑ που μέχρι και σήμερα πιστεύουν ότι η Τουρκία είναι το μοντέλο Δημοκρατίας για τον Ισλαμικό κόσμο; Με την ΕΕ που συνεργάζεται στενά με την Σαουδική Αραβία και την ανακηρύσσει και σε μέλος του συμβουλίου του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα ξεχνώντας βολικά ότι τα «ανθρώπινα δικαιώματα» και η «Σαουδική Αραβία» είναι σαν το νερό με το λάδι;
Αν υποθέσουμε λοιπόν ότι όντως η εμπλοκή της Ρωσίας αφορά το προαναφερθέν σενάριο σταθεροποίησης της περιοχής, τότε πρέπει να θεωρήσουμε δεδομένο ότι η Μόσχα έχει ζητήσει ανταλλάγματα για αυτή της την στάση και τις όποιες παραχωρήσεις έχει κάνει στην Ουκρανία.
Αν πρόκειται να βγάλει αυτή το φίδι από την τρύπα, τότε η Δύση θα πρέπει να βρει τρόπο να της το ανταποδώσει περιορίζοντας την Σουνιτική δύναμη και κυρίως την δύναμη της Τουρκίας με την οποία η Μόσχα διατηρεί σχέσεις ισορροπίας τρόμου τα τελευταία χρόνια, ενώ και η ίδια η Δύση βλέπει ότι την χάνει από σύμμαχο, ενώ η ΕΕ αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι είναι μέρος του προβλήματος της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης που βιώνει τελευταία.
Αντί επιλόγου
Είμαστε σε ένα πολύ κρίσιμο σημείο που θα καθορίσει πιθανότατα την πορεία όχι μόνο της περιοχής αλλά ίσως και ολόκληρου του Δυτικού κόσμου απέναντι στο Ισλάμ. Ο τρόπος με τον οποίο θα εξελιχθούν τα πράγματα και ο ρόλος κυρίως της Δύσης και δευτερευόντως της Ρωσίας θα κρίνουν το αν θα έχουμε σύντομα σταθερότητα και εξαφάνιση του ΙΚ ή αν απλά βλέπουμε την αρχή του Γ’ ΠΠ…
Ενός Γ’ ΠΠ που αυτή την φορά θα είναι πραγματικά παγκόσμιος και θα αφορά την πρώτη σύγκρουση πολιτισμών μετά την 11 Σεπτεμβρίου 1683 που η «Αγία Ρωμαϊκή αυτοκρατορία των Γερμανικών Εθνών» και η «Ιερή συμμαχία» Πολωνίας-Λιθουανίας, συνέτριψαν τον Οθωμανικό στρατό στις πύλες της Βιέννης και σήμαναν την αρχή του τέλους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Προσωπικά δεν είμαι αισιόδοξος για το πρώτο σενάριο, παρότι απεύχομαι το δεύτερο. Μου έκανε όμως πολύ εντύπωση η ωμή και καθόλου «πολιτικά ορθή» παρουσίαση της ξεχασμένης πια αλήθειας περί του τι είναι το Ισλάμ και ποια η στρατηγική του από τον 7ο αιώνα, στο πρώτο επεισόδιο του νέου κύκλου της πολύ δημοφιλούς Αμερικανικής σειράς “Homeland” που πραγματεύεται θέματα Ισλαμικής τρομοκρατίας [3].Γνωρίζοντας το πόσο επηρεάζουν αυτές οι σειρές την κοινή γνώμη και με δεδομένο την πάγια «πολιτικά ορθή» στάση της Δύσης απέναντι στο Ισλάμ, μήπως κάποιοι άρχισαν να ετοιμάζουν το έδαφος για το κακό σενάριο; Θα μάθουμε σύντομα.
[1] Ιράκ και Συρία: Η αρχή ενός ισλαμικού εμφυλίου (;) (http://www.defence-point.gr/news/?p=104753)
[2] Πολυπολιτισμικότητα, Ισλαμισμός και η ανόητη στάση της Δύσης (http://www.defence-point.gr/news/?p=109091)
[3] Homeland Season 5 episode 1, Special Agent Quinn on the Islamic State (https://www.youtube.com/watch?v=nasWAYTnRCE) και (https://www.youtube.com/watch?v=vApBZlaePec)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου