Με αυτή την ανάρτηση θα σας ταξιδέψουμε πίσω στο χρόνο, στο 1953, όταν μια μικρή ομάδα Ελλήνων χειριστών αεριωθούμενων τύπου F-84G αποφάσισε με συνωμοτικό τρόπο, και χωρίς την άδεια της ηγεσίας, να προχωρήσει στη δημιουργία Ακροβατικού Σμήνους στα πρότυπα ξένων Αεροποριών. Ήταν το «καρέ των άσσων»: οι Στυλιανάκης, Δαμάσκος, Παπαδημητρόπουλος και Φιρφιλιώνης, οι «πρόγονοι» του επισμηναγό Στράλη και της Ομάδας Aεροπορικών Eπιδείξεων “ΖΕΥΣ”, που συγκίνησε όλους τους Έλληνες στη στρατιωτική παρέλαση της Θεσσαλονίκης…
“Να κρατήσουμε την Ελλάδα μας ψηλά!” Το μήνυμα του μέσα από το κόκπιτ ενός F-16 Block 52+ συγκίνησε όλους τους Έλληνες, ενώ με τους ελιγμούς του, εντυπωσίασε όσους παρακολούθησαν τη στρατιωτική παρέλαση στη Θεσσαλονίκη. Ο λόγος για τον επισμηναγό (Ι) Σωτήρη Στράλη της ομάδας αεροπορικών επιδείξεων “ΖΕΥΣ” (F-16 Demo Team). Όλοι έμαθαν αυτόν τον πιλότο, ο οποίος μάλιστα το 2011 κατέκτησε τον τίτλο του κορυφαίου πιλότου του ΝΑΤΟ. Αυτό που δεν γνωρίζουν οι περισσότεροι είναι ότι ο επισμηναγός Στράλης είναι ο άξιος συνεχιστής μιας αεροπορικής παράδοσης, που ξεκίνησε στα μέσα του 1953, με τη δημιουργία, κάτω από άκρα μυστικότητα, του πρώτου ακροβατικού σμήνους της Πολεμικής Αεροπορία μας. Θα σας αποκαλύψουμε τους πρωτοπόρους “ακροβάτες” των αιθέρων, όπως μας τους παρουσίασε ο ίδιος ο αρχηγός αυτού του θρυλικού σμήνους, ο ταξίαρχος ε.α Γιάννης Στυλιανάκης. Το αφιέρωμα αυτό είχε παρουσιαστεί για πρώτη φορά το 2012, όταν εργαζόμουν στην τηλεοπτική ενημερωτική εκπομπή των Ενόπλων Δυνάμεων “ΜΕ ΑΡΕΤΗ ΚΑΙ ΤΟΛΜΗ“, που δυστυχώς για όλους τους συνεργάτες της αλλά κυρίως τους χιλιάδες φανατικούς τηλεθεατές της, ένστολους και μη, την “έφαγε” το μαύρο στην ΕΡΤ και έκτοτε δεν επανήλθε ποτέ στις οθόνες της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης…
ΤΑ “ΙΠΤΑΜΕΝΑ ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ”
ΠΟΥ ΖΗΛΕΨΑΝ ΤΗ ΔΟΞΑ ΤΩΝ “ΠΥΡΠΟΛΗΤΩΝ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ”
Ευδιάθετος, με σπινθηροβόλο βλέμμα και με πνευματώδες χιούμορ ο Γιάννης Στυλιανάκης μας είχε υποδεχθεί στο σπίτι του στην Κηφισιά. Προσπαθούμε να φανταστούμε πως αυτός ο βετεράνος αεροπόρος που έχουμε απέναντι μας, στα νιάτα του, μαζί με την ομάδα του, το θρυλικό “ΚΑΡΕ ΤΩΝ ΑΣΣΩΝ“, έκαναν Έλληνες και Ευρωπαίους να παραμιλάνε με τα απίστευτα ακροβατικά τους στον αέρα. Ο Αρχηγός του πρώτου Ακροβατικού Σμήνους της Πολεμικής μας Αεροπορίας, είναι έτοιμος να μας αποκαλύψει όλα τα μυστικά του Σμήνους και να μας αφηγηθεί την άγνωστη ιστορία των τεσσάρων ή καλύτερα πέντε χειριστών που το επάνδρωσαν.
Ο Γιάννης Στυλιανάκης γεννήθηκε στα Χανιά το 1926. O πατέρας του Βασίλης Στυλιανάκης, οφθαλμίατρος στο επάγγελμα, είχε πολεμήσει και τραυματιστεί στη Μικρασιατική εκστρατεία. Από μικρός ήθελε να γίνει βιολιστής αλλά και πιλότος. Το αεροπλάνο, όμως, κέρδισε τελικά το δοξάρι. Το 1945 κατόπιν διαγωνισμού κατατάσσεται στην Πολεμική Αεροπορία, ως δόκιμος χειριστής και το επόμενο έτος στέλνεται στην Αγγλία για εκπαίδευση. Το 1948 αποφοιτά από την 19η σειρά της Σχολής Ικάρων, με το βαθμό του Ανθυποσμηναγού και παίρνει αμέσως το βάπτισμα του πυρός στο τελευταίο και πλέον αποφασιστικό στάδιο των επιχειρήσεων του εμφυλίου.
Ο Γ.Στυλιανάκης έλαβε μέρος συνολικά σε 160 πολεμικές αποστολές, με Σπιτφάιρ, Χάρβαρντ και Χέλνταϊβερ. Μόλις ο πόλεμος τελείωσε εντάχθηκε σε Μοίρες και ήταν από τους πρώτους που εκπαιδεύτηκαν στα πρώτα αεριωθούμενα. Θυμάται ακόμη την τραυματική εμπειρία που έζησε το Σεπτέμβριο του 1952, όταν συμμετείχε σε μια άσκηση του ΝΑΤΟ στη Γαλλία. “Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού επιστροφής μου στην Ελλάδα απογειώθηκα από το Σομόν της Γαλλίας, με προορισμό τη Λάρισα. Για κακή μου τύχη όμως το σύστημα θερμάνσεως ήταν χαλασμένο και προσγειώθηκα μετά από δυόμιση ώρες παγωμένος στη θέση του κόκπιτ!”
Στη Μοίρα του, την 337 Διώξεως Βομβαρδισμού, με έμβλημα το Ιπτάμενο Φάντασμα, ο διοικητής ήταν ένα ανήσυχο πνεύμα. Ο Επισμηναγός Κωνσταντίνος Κόκκας, με επιχειρησιακή εκπαίδευση στη Δυτική Γερμανία, είχε ζηλέψει τη δόξα του Ακροβατικού Σμήνους των Αμερικανών, τους γνωστούς “Skyblazers”. Ήθελε και ο ίδιος να δοκιμάσει να “πυρπολήσει” τους ουρανούς με τα αεροσκάφη της Μοίρας του, τα F-84G. Έτσι λοιπόν πήρε τη μεγάλη απόφαση να προχωρήσει στη δημιουργία του πρώτου Ελληνικού Ακροβατικού Σμήνους. Για να δώσει σάρκα και οστά στο όραμά του, ο θαρραλέος διοικητής επέλεξε άλλους τρείς χειριστές: τους Υποσμηναγούς Γιάννη Στυλιανάκη και Δημήτρη Δαμάσκο και τον Εμμανουήλ Παπαδημητρόπουλο. Έπρεπε όμως στην αρχή να μην το μάθει κανείς, θυμάται ο κ.Στυλιανάκης: “Μόνο σε εμάς τους τρεις αποκάλυψε το μυστικό, μας εξήγησε τους κινδύνους και μας ρώτησε εάν δεχόμαστε. Χωρίς δεύτερη σκέψη όλοι αποδεχτήκαμε το σχέδιο του. Στα μέσα του 1953 αρχίσαμε στα κρυφά την εκπαίδευση στους ακροβατικούς ελιγμούς, παράλληλα με το ημερήσιο βεβαρημένο πρόγραμμα της Μοίρας. Πετούσαμε στα 10.000 πόδια, πάνω από τη λίμνη Κάρλα, ελαττώνοντας βαθμιαία το ύψος. Αυτά γίνονταν μακριά, για να μην μας δούνε.”Όταν μαθεύτηκε η ύπαρξη του Σμήνους, αυτό ήταν ήδη έτοιμο. Κλήθηκε σε απολογία ο εμπνευστής και δημιουργός και όπως συνήθως προβλέπεται, έπεσε η “καμπάνα”, δηλαδή πειθαρχική ποινή στον Κόκκα.
Τον Μάιο του 1954 έφτασε η στιγμή της πρώτης επίσημης επίδειξης στο αεροδρόμιο της Λάρισας και μάλιστα ενώπιον του Υπουργού Εθνικής Άμυνας Παναγιώτη Κανελλόπουλου και του Αρχηγού ΓΕΑ Αντιπτεράρχου Εμμανουήλ Κελαϊδη. Η εμφάνιση ήταν εντυπωσιακή και έτσι το Σμήνος επιβλήθηκε οριστικά. Όπως ήταν φυσικό, διαγράφηκε η ποινή που είχε επιβληθεί στον αρχηγό του πρώτου Ακροβατικού Σμήνους.
Το «καρέ», εκτός από δεινοί εναέριοι ακροβάτες, ήταν και “άσσοι” σκοπευτές. Τον Σεπτέμβριο του 1954 πραγματοποιήθηκαν αγώνες βολής μεταξύ των κρατών της Νοτιοανατολικής Πτέρυγας του ΝΑΤΟ στη Βερόνα της Ιταλίας και στον κόλπο του Τάραντα. Οι δοκιμασίες περιελάμβαναν βολές σε εναέριο και επίγειο στόχο με πολυβόλα, βόμβες και ρουκέτες. Η Ελληνική ομάδα θριάμβευσε, με τέσσερις πρώτες νίκες σε σύνολο πέντε αγωνισμάτων. Την πρώτη θέση στις βολές κατέκτησε ο Σμηναγός τότε Ιωάννης Στυλιανάκης, οι επιδόσεις του οποίου προξένησαν κατάπληξη στους στρατιωτικούς κύκλους του ΝΑΤΟ. “Ήταν τεράστια η διαφορά που είχαμε με τους υπόλοιπους», μας λέει, «αν υπολογίσετε ότι η Ελληνική ομάδα στην 1η θέση είχε 7.600 βαθμούς, στη 2η θέση η Ιταλία είxε 3.500 βαθμούς και στη 3η θέση η Τουρκία με 1.500 βαθμούς!” Τον Νοέμβριο του 1955 ο Κωνσταντίνος Κόκκας αναλαμβάνει καθήκοντα υπασπιστή του Βασιλιά Παύλου και παραδίδει την αρχηγία στον Ιωάννη Στυλιανάκη. Έτσι αρχίζει μια νέα εποχή για το Σμήνος…
ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΑΠΟΓΕΙΩΣΕΙΣ – ΠΡΟΣΓΕΙΩΣΕΙΣ,
GREEK ROLL ΚΑΙ ΘΕΑΜΑ ΠΟΥ ΕΚΟΒΕ ΤΗΝ ΑΝΑΣΑ
Στη νέα σύνθεση του Σμήνους περιελήφθη ο Υποσμηναγός Σταύρος Φιρφιλιώνης, ο οποίος έλαβε τη θέση που κατείχε ο Στυλιανάκης, στην “ουρά” του Σμήνους, κλείνοντας τον ρόμβο ως Νο 4. Όπως μας εκμυστηρεύτηκε ο κ. Φιρφιλιώνης “Ο Στυλιανάκης είχε την ιδέα τα αεροσκάφη να βαφτούν με χρώμα σκούρο μπλε για να φαίνονται ευδιάκριτα στο γαλάζιο φόντο του ουρανού. Επιπλέον στα φτερά και στο ουραίο τμήμα να προστεθούν λευκές γραμμές, ώστε στην ανάστροφο να σχηματίζεται η Ελληνική σημαία! Συγχρόνως οι χειριστές του Σμήνους αντικατέστησαν τις πράσινες-λαδί φόρμες και φόρεσαν μπλε, ενώ καθιερώθηκε ως έμβλημα ο πυρσός, που κοσμούσε πλέον τα αεροσκάφη του Σμήνους.
Το ακροβατικό σμήνος από την αρχή της απογείωσης έως την προσγείωση ήταν συνέχεια σε παράβαση πτήσεων. Σε όλα τα επίσημα βιβλία το F-84G απαγορεύεται να κάνει ακροβατικούς ελιγμούς κάτω από 15.000 πόδια, διότι είναι δύσκολο και επικίνδυνο.” Δόθηκε μεγάλη σημασία στην καλή εκτέλεση των ελιγμών. Βελτίωσαν τον τρόπο καθόδου του Σμήνους, για να εκτελεί κλειστή στροφή, με την έναρξη από ανάστροφη θέση μιας συνεχούς περιστροφής, δηλαδή roll καθόδου. Ο Γιάννης Στυλιανάκης θυμάται πως “μέχρι τότε τα ακροβατικά σμήνη έκαναν μόνο roll ανόδου. Εμείς καθιερώσαμε το roll καθόδου, γι΄ αυτό το φημισμένο αεροπορικό περιοδικό “FLIGHT”, το ονόμασε και GREEK ROLL!»
«Άλλη μια “πατέντα” που πέτυχε το Σμήνος μας ήταν η ταυτόχρονη προσγείωση και των τεσσάρων αεροσκαφών, από αντίθετες κατευθύνσεις στον ίδιο διάδρομο, στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας. Όσοι όμως έβλεπαν τον τρόπο αυτό της προσγείωσης από τον Πύργο Ελέγχου, ανατρίχιαζαν, οπότε ζητήθηκε να σταματήσει επειδή ήταν πολύ επικίνδυνο σε περίπτωση που έσκαγε το λάστιχο ενός τροχού. Έτσι τελειοποιήσαμε μόνο την ομαδική απογείωση σε σχηματισμό ρόμβου.”
Το Σμήνος άρχισε μια νέα σειρά αεροπορικών επιδείξεων σε αεροδρόμια, πάνω από το Βόλο, τα Χανιά, το Φάληρο και τη Θεσσαλονίκη. Ο Σταύρος Φιρφιλιώνης αναπολεί την επίδειξη στην ιδιαίτερη πατρίδα του Γιάννη Στυλιανάκη, στα Χανιά. “Εκεί τα πράγματα ήταν δύσκολα γιατί το γνωστό στον αρχηγό “ρολόι”, που ήταν το σημείο διασταύρωσης των αεροσκαφών, δεν έφτανε στο ύψος των δέντρων. Έτσι πετούσαμε πολύ χαμηλά, ακόμη και 5-10 μέτρα από το έδαφος. Θα δείτε και μια μοναδική φωτογραφία που τραβήχτηκε τότε με τα τέσσερα αεροσκάφη μας να πετούν κυριολεκτικά πάνω από το κεφάλι ενός Κρητικού!”
Αλησμόνητη παραμένει για τον κ. Στυλιανάκη η επίδειξη στη Θεσσαλονίκη. “Σε κάποια στιγμή όταν το Σμήνος έκανε διασταύρωση στο Λευκό Πύργο σαν να είδα εκεί πάνω δύο ανθρώπους να με χαιρετούν. Τότε έφερα στη μνήμη μου, το λέω και συγκινούμαι, ότι εκεί πάνω στο Λευκό Πύργο, το 1920, ο πατέρας και η μητέρα μου αντάλλαξαν δακτυλίδια του αρραβώνα τους!”
ΚΑΙ ΟΙ 4 ΗΤΑΝ ΚΛΑΣΣΙΚΟΙ ΚΑΙ ΤΕΛΕΙΟΙ
ΥΠΟΚΛΗΘΗΚΕ ΚΑΙ Ο… ΒΕΛΓΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΜΠΟΝΤΟΥΕΝ!
Δεν άργησε η ώρα που το “ΚΑΡΕ ΤΩΝ ΑΣΣΩΝ” άνοιξε τα φτερά του σε ξένους ουρανούς για να καταπλήξει και τους Ευρωπαίους. Πρώτη επίσημη εμφάνιση ήταν το καλοκαίρι του 1957 στο Μιλάνο της Ιταλίας, όπου παρόντα ήταν Ακροβατικά Σμήνη χωρών- μελών του ΝΑΤΟ. Οι Έλληνες χειριστές των F-84G με τους πολύ κλειστούς ακροβατικούς ελιγμούς, με “καρφωμένα” πάντα τα αεροσκάφη στο σχηματισμό τους, άφησαν άφωνους τους χιλιάδες θεατές. Έτσι το Ελληνικό Ακροβατικό Σμήνος ανακηρύχθηκε νικητής και ο Δήμαρχος του Μιλάνου επέδωσε στους τέσσερις χειριστές μας το Χρυσό Μετάλλιο της πόλης!
Η επιτυχία τους συνεχίστηκε και τον επόμενο χρόνο, το 1958 στις αεροπορικές επιδείξεις στο Βέλγιο και την Ολλανδία, όπου απέσπασαν τα ενθουσιώδη σχόλια όλων, ιδιαίτερα το ξένου τύπου. “Θυμάμαι χαρακτηριστικά” μας λέει ο αρχηγός του Σμήνους Ιωάννης Στυλιανάκης: “την κριτική της εφημερίδας “SPORT” του Βελγίου: “Οι Έλληνες έφτασαν κλασικοί και τέλειοι, όπως τους περιμέναμε, γιατί κάθε ακροβατικό σμήνος εξέφραζε τη νοοτροπία του λαού που αντιπροσώπευε“. Επίσης όταν ολοκληρώθηκε η επίδειξη ήρθε και μας συνεχάρη ακόμη και ο Βασιλιάς του Βελγίου, ο Μποντουέν λέγοντας μας: “Ήσασταν θαυμάσιοι!” Ήμασταν τόσο δεμένοι μεταξύ μας, αφού κρατούσε ο ένας τη ζωή του άλλου στα χέρια του. Κάποτε πετούσαμε τρία αεροπλάνα και στο ένα ήμουν εγώ, στο άλλο ο Παπαδημητρόπουλος και στο τρίτο ο Πνευματικός. Ξαφνικά ακούω στον ασύρματο τον Παπαδημητρόπουλο να μου λέει: ” Ζητάω την άδεια σας για να ισιώσω τον στραβωμένο τροχό του αεροπλάνου εν πτήση!” Ομολογώ ξαφνιάστηκα αλλά τον εμπιστευόμουν τόσο που του απάντησα: “Εντάξει ανεβείτε όμως ψηλά στα 10.000 πόδια, σε περίπτωση που κάτι πάει στραβά να προλάβετε να χρησιμοποιήσετε το αλεξίπτωτο”. Ο ίδιος τόλμησε και κατόρθωσε το ακατόρθωτο. Πήγε δίπλα στο αεροπλάνο του Πνευματικού και με το φτερό του δικού του αεροπλάνου, μετά από δύο-τρείς απόπειρες, κατάφερε να επαναφέρει στη σωστή θέση τον τροχό του και όλα αυτά φανταστείτε έγιναν εν πτήση! Μόλις προσγειωθήκαμε δεν άντεξα και απαθανάτισα με μια φωτογραφική μηχανή τον τροχό που είχε ισιώσει με το φτερό του ο Παπαδημητρόπουλος. Τέτοιους πιλότους είχε το “ΚΑΡΕ ΤΩΝ ΑΣΣΩΝ”…”
Το πρώτο Ελληνικό ακροβατικό σμήνος τερμάτισε την ένδοξη πορεία του και μάλιστα χωρίς γρατσουνιά τον Αύγουστο του 1958, λόγω της απελευθέρωσης των χειριστών του Σμήνους προκειμένου να αναλάβουν διάφορα άλλα καθήκοντα. Ο Γιάννης Στυλιανάκης υπηρέτησε και σε επιτελικές θέσεις στο ΝΑΤΟ. Συνολικά είχε στο ενεργητικό του περίπου 3.000 ώρες πτήσης σε μαχητικά αεροσκάφη. Το 1974 η χούντα τον αποστράτευσε αλλά εκείνος πέρασε στην Ολυμπιακή Αεροπορία, την οποία υπηρέτησε επί 20 χρόνια, από το 1968 έως το 1988, ως κυβερνήτης σε αρκετούς τύπους επιβατικών αεροσκαφών.
Μόλις “προσγειώθηκε” οριστικά στο έδαφος ασχολήθηκε με το άλλο μεγάλο του πάθος. Το βιολί. Μάλιστα μας παίζει κι ένα αγαπημένο του κομμάτι, “Η χώρα στα κάτω” που ταιριάζει γάντι στα δύσκολα χρόνια που διανύουμε. Μόλις ολοκληρώνει, μας εκμυστηρεύεται: ” Στα Χανιά που μεγάλωσα είχα μια καλή δασκάλα, η οποία με έμαθε να παίζω βιολί. Πάντα είχα κοντά μου το βιολί ακόμα και όταν κατατάχθηκα στην Πολεμική Αεροπορία. Πρέπει να σας αποκαλύψω επίσης πως, όταν είχα πάει για μετεκπαίδευση στα πρώτα αεριωθούμενα στην Αμερική, είχα πάει να παίξω κάπου βιολί και με είδε ο τότε ξακουστός βιολιστής της Τζαζ Τζο Βενούτι, ο οποίος διέκρινε σε μένα κάτι ξεχωριστό. Μάλιστα μου είχε ζητήσει να μείνω μόνιμα στο Λας Βέγκας και να παίζω βιολί ! Εγώ όμως δεν μπορούσα να σταματήσω να πετάω. Έχω παίξει ακόμη σε συναυλία της Γερμανικής Μουσικής Σχολής στο Μέγαρο Μουσικής, ανάμεσα στα τέσσερα πρώτα βιολιά!”
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου