Tweet

Πέμπτη, 20 Νοεμβρίου 2014 - 00:01

Δεκέμβρης 1944 - Πώς φτάσαμε στη σύγκρουση

Του Σάκη Μουμτζή Σήμερα 70 χρόνια μετά, μπορούμε να πούμε, πως όσο σημαντικές ήταν οι 33 ημέρες που διήρκεσαν οι μάχες στην Αθήνα άλλο τόσο σημαντικό ήταν το δίμηνο που προηγήθηκε και που οδήγησε στη σύγκρουση. Γιατί αυτή δεν προήλθε απο τις σφαίρες της αστυνομίας στις 3 Δεκεμβρίου 1944 στο Σύνταγμα –όπως είναι η ‘επίσημη εκδοχή, δηλαδή αυτή της Αριστεράς– αλλά ήταν προϊόν της απόφασης που ειχε πάρει η ηγεσία του ΚΚΕ στις 27 Νοεμβρίου, σε συνεδρίαση του Π.Γ. στο Αρεταίειο νοσοκομείο, όπου νοσηλευόταν ο Γ Ιωαννίδης, γραμματέας μαζί με τον Σιάντο του κόμματος. Ενδιαφέρον  λοιπόν  παρουσιάζει όλη αυτή η διαδρομή που κατάληξή της είχε αυτήν την απόφαση, δηλαδή ο ΕΛΑΣ να μην παραδώσει τα όπλα του στις 10 Δεκεμβρίου, ημερομηνία που είχε ορίσει η κυβέρνηση Εθνικης Ενότητας. Εχει διατυπωθεί η άποψη, που είναι και η κρατούσα στο χώρο της αριστερής ιστοριογραφίας, ότι το ΚΚΕ από το καλοκαίρι του 1944 είχε εγκαταλείψει την ιδέα για κατάληψη της εξουσίας ευθύς ως θα αποχωρούσαν οι Γερμανοί. Μάλιστα προς επίρρωση της θέσης τους επικαλούνται τη συμμετοχή του κόμματος στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας τον Σεπτέμβριο του 1944, την υπογραφή της συμφωνίας της Γκαζέρτας, που ουσιαστικά ανέθετε την αρχηγία των Ελληνικών στρατιωτικών σωμάτων στον Σκόμπυ, (26 Σεπτεμβρίου 1944) και την μη είσοδο των δυνάμεων του ΕΛΑΣ της υπαίθρου στην Αθήνα στις 12 Οκτωβρίου, όταν εγκατέλειψαν την πόλη οι κατακτητές. Δηλαδή υποστηρίζουν ότι το ΚΚΕ είχε κάνει τη στρατηγική επιλογή της αποδοχής των κανόνων της  αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και της συμμετοχής του σε όλες τις διαδικασίες που τη συνθέτουν. Στα παραπάνω οφείλω να διευκρινήσω πως στα τέλη του Οκτωβριου 1944 όλη η Ελλάδα εαμοκρατείτο και ο ΕΛΑΣ εισήλθε στη Θεσσαλονίκη παραβιάζοντας τη συμφωνία της Γκαζέρτας. Νομίζω πως η ηγεσία του ΚΚΕ, από τις αρχές του καλοκαιριού του 1944 είχε δύο ξεκάθαρους στόχους: 1) Προσπαθούσε να ανιχνεύσει τις προθέσεις  και την πολιτική των Σοβιετικών για την Ελλάδα και 2) επεδίωκε  όλες οι εξελίξεις στη χώρα, μετά  την Απελευθέρωση, να τελούσαν υπό τον έλεγχό του κόμματος. Να είναι ο κυρίαρχος του παιχνιδιού, ο ρυθμιστής της κατάστασης. Πολύ γρήγορα οι ηγέτες του ΚΚΕ διαπίστωσαν ότι η Σοβιετική ηγεσία είχε έξω από το χώρο της επιθυμητής επιρροής της την Ελλάδα. Τα μηνύματα που είχαν πάρει ήταν πολλά αλλά το κυριότερο ήταν το γεγονός πως το Σεπτεμβριο του 1944, ο Κόκκινος στρατός αντί να κατέλθει στην Ελλάδα, κινήθηκε δυτικά κατά μήκος των ελληνικών συνόρων. Μάλιστα όταν υψηλόβαθμο  στέλεχος του κόμματος επισκέφθηκε στη Βουλγαρία τη Σοβιετική στρατιωτική ηγεσία και ζήτησε την είσοδο των Σοβιετικών στρατευμάτων στην Α. Μακεδονία, επιπλήχθηκε από το Π.Γ. γι΄ αυτή του την ενέργεια. Το ΚΚΕ συνεπώς γνώριζε καλά τις προθέσεις του Στάλιν τον Οκτώβριο του 1944. Ηταν τόσο φανερές οι κινήσεις  του Σοβιετικού ηγέτη  ώστε δε χρειαζόταν επίσημη ενημέρωση γι΄ αυτό, ούτε ιδιαίτερη αποκωδικοποίηση των γεγονότων. Ολα ήταν ξεκάθαρα. Και το κυριότερο, στην Ελλάδα είχαν έρθει Βρετανοί στρατιώτες και ο επικεφαλής τους, με την υπογραφή και του ΚΚΕ, ασκούσε πλήρη έλεγχο επί όλων των στρατιωτικών σχηματισμών. Ετσι η ηγεσία του ΚΚΕ είχε ως μοναδικό πλέον  στόχο την κυριαρχία του κόμματος στο εσωτερικό μέτωπο. Στρατηγική του, ο συντονισμός των βημάτων της Ελλαδας με τα βήματα που θα έκαναν οι χώρες που απελευθέρωσε ο Σοβιετικός στρατός. Κύριο όπλο σε αυτήν του την προσπάθεια είχε, την άρτια οργάνωση του κόμματος, τον ΕΛΑΣ, την  εξουσία της Πολιτοφυλακής και τη δράση της ΟΠΛΑ, αλλά συγχρόνως και την  ακτινοβολία του ΕΑΜ, που οι ηγέτες του ΚΚΕ γνώριζαν, ότι την προσέδιδαν οι Σβώλος, Τσιριμώκος και οι άλλοι σοσιαλιστές και φιλελεύθεροι αστοί. Οταν ετέθη το θέμα των εκλογών, στις αρχές Νοεμβρίου 1944, ο Γ. Παπανδρέου κατέστησε σαφές, ότι εκλογές με αντάρτικους στρατούς δεν μπορούν να γίνουν και έθεσε δημοσίως θέμα διάλυσης τους (10 Νοεμβρίου). Η ηγεσία του ΚΚΕ βρέθηκε πλέον στο κρίσιμο σταυροδρόμι. Γνώριζε πολύ καλά ότι η παράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ στερούσε από το κόμμα το βασικότερο όπλο πολιτικής ισχύος και ακύρωνε την εναλλακτική του ένοπλου αγώνα, που ήταν η κυρίαρχη μορφή πάλης των σταλινικών κομμάτων της Γ΄ Διεθνούς. Αισθανόταν λοιπόν, οι διαπαιδαγωγημένοι με το λενινιστικό μοντέλο κατάληψης της εξουσίας  ηγέτες του ΚΚΕ, ότι εγκλωβίζονταν στην κοινοβουλευτική διαδικασία και στους θεσμούς της, δηλαδή συμμετείχαν σε ένα παιχνίδι  που όχι μόνον δεν το πίστευαν αλλά και το περιφρονούσαν βαθύτατα. Επί πλέον, οι Σιάντος, Ιωαννίδης και ο Ζέβγος, η γραμματεία δηλαδή του Π.Γ., είχαν να αντιμετωπίσουν και  ένα άλλο, ίσως σοβαρότερο πρόβλημα. Διαπίστωσαν πως την απόφαση που θα έπρεπε να πάρουν για τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, δεν θα μπορούσαν να την ‘περάσουν ‘ στα ανώτερα στελέχη του κόμματος, δηλαδή στα μέλη της ΚΕ , στους περιφερειακούς γραμματείς και στους καπετάνιους του ΕΛΑΣ, που ήταν ‘όλοι σκληροί και δοκιμασμένοι κομμουνιστές, οι περισσότεροι παλαιοί δεσμώτες της Ακροναυπλίας. Αποτελούσαν, αυτό που αποκλήθηκε, σκληρός πυρήνας του κόμματος. Η ηγεσία του ΚΚΕ πήρε δύο ηχηρά μηνύματα από αυτά τα στελέχη, μέσα σε τρεις μέρες, που συνέβαλαν στην τελική της θέση πως ‘τα ‘όπλα του ΕΛΑΣ, δεν παραδίδονται’. Το πρώτο ήταν η συγκέντρωση των καπετάνιων του ΕΛΑΣ στη Λαμία (17/ 11 /1944) που συγκάλεσε ο Α. Βελουχιώτης και στην οποία  οι ομιλητές τάχθηκαν αναφανδόν υπέρ της σύγκρουσης με τους Βρετανους και απαίτησαν το ‘ξεκαθάρισμα της αντίδρασης στην Αθήνα’. Τελικά ο Μ Βαφειάδης, το μοναδικό μέλος της ΚΕ απο τους παρόντες, διαβλέποντας πού οδηγεί η σύσκεψη, με ένα διαδικαστικό τέχνασμα την οδήγησε σε διάλυση, ενώ ο ίδιος έσπευσε στην Αθήνα να ενημερώσει τον Σιάντο (19/ 11/1944). Την επομένη ο Μπαρτζιώτας, γραμματέας της κομματικής οργάνωσης Αθήνας (ΚΟΑ), συγκάλεσε αχτίφ πολιτικοστρατιωτικών στελεχών Αθήνας και Πειραιά, με αντικείμενο την καλύτερη οργάνωση της επερχόμενης σύγκρουσης. Στο διήμερο αχτίφ ήταν παρών και ο Σιάντος ο οποίος ανήσυχος διαπίστωσε ότι το κλίμα συνοψιζόταν στο σύνθημα ‘ή τώρα ή ποτέ.’ Ετσι λοιπόν το ΠΓ στις 27  Νοεμβρίου και ενώ προηγουμένως είχε επέλθει συμφωνία με τον Παπανδρέου για τον τρόπο συγκρότησης του Εθνικού Στρατού, αναγκάστηκε να υπαναχωρήσει από αυτήν καθώς είχε διαπιστώσει ότι αδυνατούσε πλέον να την επιβάλλει στο κόμμα, στο οποίο ήταν κοινή συνείδηση  πως η παράδοση τών όπλων του ΕΛΑΣ σήμαινε και  παράδοση της παντοδυναμίας του. Ιεράρχησαν λοιπόν  τη διατήρηση αυτής της παντοδυναμίας υπεράνω και  της συνοχής της Εαμικής συμμαχίας, γιατί ήταν γνωστό πως οι σοσιαλιστές και οι φιλελεύθεροι δημοκράτες δεν θα ακολουθούσαν το ΚΚΕ στο δρόμο της σύγκρουσης. Οπως και έγινε. Μετά τα Δεκεμβριανά ουσιαστικά διαλύθηκε και το ΕΑΜ. Την 1η  Δεκεμβρίου 1944 η ανασυσταθείσα ΚΕ του ΕΛΑΣ –που σήμαινε ότι ο ΕΛΑΣ πλέον δεν ευρίσκετο υπό τις διαταγές της Ελληνικής κυβερνήσεως με απόφαση του ΚΚΕ– εξέδωσε συγκεκριμένες οδηγίες δράσης προς συγκεκριμένες μονάδες του ΕΛΑΣ, για προσβολή συγκεκριμένων κυβερνητικών στόχων. Συνεπώς οι σφαίρες και οι νεκροί της 3ης Δεκεμβρίου συνέθεσαν το σκηνικό πάνω στο οποίο εφαρμόσθηκαν προειλημμένες αποφάσεις σύγκρουσης. Κύριο χαρακτηριστικό της, οι πρωτοφανείς θηριωδίες της ΟΠΛΑ, της πολιτοφυλακής και της Σπουδαζουσας του ΚΚΕ, που οδήγησαν στον θάνατο και έσυραν στην ομηρία χιλιάδες ανθρώπους. Αυτή η βάρβαρη συμπεριφορά, δεν ήταν απόρροια της δράσης κάποιων ακραίων και λούμπεν στοιχείων που εισχώρησαν στις  γραμμές του ΚΚΕ και διέπραξαν αυτά τα εγκλήματα, αλλά ήταν το χαρακτηριστικό γνώρισμα όλων των σταλινικών κομμάτων. Γι΄ αυτό ακριβώς η δράση των παραπάνω οργανώσεων του ΚΚΕ, ήταν κεντρικά οργανωμένη και σχεδιασμένη με γραφειοκρατική παρακολούθηση και έλεγχο και δεν στράφηκε μόνον κατά των ταξικών εχθρών του αλλά και κατά των τροτσκιστών, των αρχειομαρξιστών, των ανεξάρτητων συνδικαλιστών και κατά παλαιών στελεχών του ΚΚΕ. Ολα αυτά στιγμάτισαν, όπως ήταν φυσικό την μετέπειτα πολιτική ζωή. Ο εμφύλιος πόλεμος που επακολούθησε  με την κατάληξη του, κράτησε την Ελλάδα στον δυτικό κόσμο με τις αξίες του που ενστερνιζόταν και η συντριπτική πλειοψηφία του Ελληνικου λαού.  Ομως η πρώτη και καθοριστική μάχη δόθηκε επί 33 ημέρες στους δρόμους της Αθήνας. ΣΧΟΛΙΑ.