Του Βασίλη Κοψαχείλη*
Το τοπίο σε Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικάνους αρχίζει να ξεκαθαρίζει!
Στους Δημοκρατικούς, φαβορί για το χρίσμα φαίνεται πως είναι η Hillary Rodham Clinton. Αν και σκληρός αντίπαλος ο Bernie Sanders, δεν συγκεντρώνει τον αναγκαίο αριθμό εκλεκτόρων για να κερδίσει, καθώς επίσης είναι αμφίβολο αν οι ψηφοφόροι του θα στηρίξουν την Clinton για Πρόεδρο των ΗΠΑ. Στην κ. Clinton μένει να συγκεντρώσει μόνο μερικούς ακόμη εκλέκτορες για να συμπληρωθεί ο αναγκαίος αριθμός για την εκλογή της ως υποψήφιας για Πρόεδρος των ΗΠΑ.
ΟΙ ΕΚΛΕΚΤΟΡΕΣ ΠΟΥ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟΥΝ ΣΕ ΚΑΘΕ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΩΝ ΗΠΑ
Στο στρατόπεδο των Ρεπουμπλικάνων τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα. Αν και προηγείται με σημαντική διαφορά ο Donald Trump, είναι γεγονός πως αποτελεί ξένο σώμα για τους Ρεπουμπλικάνους και για το σύστημα της Ουάσιγκτον συνολικά. Του υπολείπονται αρκετοί ακόμη εκλέκτορες για να εξασφαλίσει το χρίσμα, ωστόσο δεν αποκλείεται, ακόμη και αν τους εξασφαλίσει, το ρεπουμπλικανικό κόμμα να μην του δώσει τελικά το χρίσμα και να αναγκαστεί να κατέβει στις εκλογές ως ανεξάρτητος. Υπάρχει μια μεγάλη μερίδα Αμερικανών που τον στηρίζουν, και αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τις πολιτικές εξελίξεις στη χώρα.
Εκτός ΗΠΑ, ο υπόλοιπος κόσμος ενδιαφέρεται για το ποια στάση θα κρατήσουν οι προεδρικοί υποψήφιοι στις διεθνείς σχέσεις. Η προσοχή εστιάζεται στις δηλώσεις τους και στα επιτελεία τους.
Η πολιτική και το επιτελείο της Hillary Clinton
Η Hillary Clinton εκφράζει την ελίτ της Ουάσιγκτον και ολόκληρο το σύστημα που ουσιαστικά αποφασίζει την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Παρά τα λάθη της την περίοδο της Αραβικής Άνοιξης, είναι πολιτικά έμπειρη και λόγω της θητείας της ως υπουργού Εξωτερικών γνωρίζει ηγέτες και πολιτικούς σε όλο τον κόσμο και χειρίζεται τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής με άνεση.
Επικεφαλής του επιτελείου της για θέματα εξωτερικής πολιτικής είναι ο Jake Sullivan. Σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του νυν αντιπροέδρου, Joe Biden, και ένας από τους αρχιτέκτονες της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Σε περίπτωση εκλογής της κ. Clinton, προαλείφεται είτε για επικεφαλής του State Department, είτε για τη θέση του Συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας. Αξίζει να σημειωθεί πως το επιτελείο της στα θέματα εξωτερικής πολιτικής είναι πολυπληθέστατο, περιλαμβάνοντας έμπειρους ακαδημαϊκούς και πρώην διπλωμάτες.
Στο στρατηγικό πλαίσιο, η κ. Clinton, αν εκλεγεί στον Λευκό Οίκο, δεν αναμένεται να αλλάξει κάτι από την πολιτική του νυν Προέδρου, Barack Obama. Αυτό που πιθανότατα θα μεταβληθεί είναι η φρασεολογία, η οποία, στις περισσότερες των περιπτώσεων, κρύβει και προθέσεις. Έτσι, αναμένεται η κ. Clinton να είναι πολύ πιο σκληρή απέναντι στη Ρωσία και πιο εφεκτική απέναντι στο Ισραήλ. Αυτό δεν σημαίνει ότι αναγκαστικά θα οδηγηθεί σε σύγκρουση με τη Ρωσία ή θα υποχωρήσει από τα συμφωνηθέντα με το Ιράν. Επίσης θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι θα επιδιώξει μια ενεργότερη εμπλοκή των ΗΠΑ στην Ανατολική Ευρώπη. Με βάση πληροφορίες από το επιτελείο της, αν οι συνθήκες δεν μεταβληθούν, αναμένεται να μην αλλάξει πολιτική στη Μεσόγειο, ούτε να υποχωρήσει από τη σημερινή αμερικανική στρατηγική στον Ειρηνικό. Επίσης, δεν αναμένεται κάποια συγκρουσιακή διάθεση στις σινο-αμερικανικές σχέσεις.
Σε επίπεδο διεθνών οικονομικών σχέσεων θα επιδιωχθεί η προώθηση των συμφωνιών Trans-Pacific Partnership (TPP/Σύμφωνο Συνεργασίας των Δύο Πλευρών του Ειρηνικού) με την περιοχή του Ειρηνικού και Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP/Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων) με την Ευρώπη, με στόχο τον έλεγχο των κυριότερων ανταγωνιστών των ΗΠΑ στις παγκόσμιες αγορές.
Η πολιτική και το επιτελείο του Donald Trump
Ο Donald Trump είναι ασύμβατος με τον κόσμο και τη νοοτροπία της Ουάσιγκτον καθώς και με τους διπλωματικούς όρους που διεξάγεται η παγκόσμια πολιτική. Ωστόσο, είναι πετυχημένος επιχειρηματίας που ξέρει από συμφωνίες, όπως άλλωστε ο ίδιος προβάλλει ως το δυνατό του σημείο για την προεδρία των ΗΠΑ.
Επικεφαλής στο επιτελείο για θέματα εξωτερικής πολιτικής του κ. Trump είναι ο πρώην σύμβουλος του προεδρικού υποψηφίου Mitt Romney Walid Phares. Ο Phares είναι επικριτικός σχετικά με την ανεκτική στάση της Δύσης απέναντι στα ακραία στοιχεία του Ισλάμ. Στο επιτελείο Trump συμμετέχει και ο Carter Page, ιδρυτής του Global Energy Capital και σφοδρός επικριτής της Ρωσίας ιδιαίτερα στο ζήτημα της Ουκρανίας. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι επιχειρηματικά ο Page δραστηριοποιείται και ενδιαφέρεται για τα ενεργειακά ζητήματα στην περιοχή της Κασπίας, στοιχείο που ενδεχομένως να λειτουργεί ως συγκοινωνούν δοχείο με την πολιτική και τα συμφέροντα των Δημοκρατικών στην ίδια περιοχή, δηλαδή μια πολιτική που επιδιώκει την ανάσχεση των ρωσικών ενεργειακών συμφερόντων και την προώθηση των συμφερόντων του Αζερμπαϊτζάν. Το επιτελείο Trump συμπληρώνεται από τον στρατηγό Joe Kellogg, διοικητή των αμερικανικών δυνάμεων στο Ιράκ τα έτη 2003-04.
Ο ίδιος ο κ. Trump δείχνει να έχει μια ξεκάθαρη εικόνα και μια ευέλικτη προσέγγιση στα ζητήματα των διεθνών σχέσεων. Προτεραιότητα για εκείνον αποτελούν οι σχέσεις των ΗΠΑ με τη Λατινική Αμερική και η αντιμετώπιση του ζητήματος της λαθρομετανάστευσης από το Μεξικό. Οι αντιδράσεις του και οι δηλώσεις του στο θέμα τον κάνουν να κερδίζει ψηφοφόρους στις ΗΠΑ, αλλά προκαλούν και τη χλεύη των Λατινοαμερικάνων ηγετών. Στις αμερικανο-ρωσικές σχέσεις, ο κ. Trump βλέπει στο πρόσωπο του Προέδρου της Ρωσίας, Vladimir Putin, έναν αξιόπιστο εταίρο και συνομιλητή. Εκεί που αναμένεται ο Trump να δείξει το σκληρό προφίλ του είναι στις σχέσεις με την Κίνα, όπως επίσης έχει διακηρύξει ότι υπό την προεδρία του όποιος θα χρειάζεται τον στρατιωτικό μηχανισμό των ΗΠΑ να είναι έτοιμος να πληρώσει και για την εξυπηρέτηση, στέλνοντας μηνύματα κυρίως στους εταίρους της χώρας του στο ΝΑΤΟ. Μια ενδιαφέρουσα πτυχή της πολιτικής του είναι ότι θεωρεί την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα αρκετά ισχυρές και ώριμες δυνάμεις να αναλάβουν τη διαχείριση μιας νέας ισορροπίας δυνάμεων και συσχετισμών στην περιοχή του Ειρηνικού. Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο κ. Trump είναι αρκετά σκεπτικός με την αποτελεσματικότητα της συμφωνίας των ΗΠΑ με το Ιράν πάνω στο πυρηνικό του πρόγραμμα, ικανοποιώντας με την επιφυλακτικότητά του την ισραηλινή κοινότητα των ΗΠΑ.
Τι πρέπει να προσέξει η Ελλάδα
Θα σταθώ σε μερικά σημεία που πιστεύω ότι η χώρα μας πρέπει να προσέξει:
- Ένα πρώτο στοιχείο είναι ότι, ανεξάρτητα από τις προσωπικές απόψεις, τα επιτελεία και το ταπεραμέντο του εκάστοτε υποψηφίου Προέδρου, η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ τελικά αποφασίζεται από τις γραφειοκρατίες και το εθνικό συμφέρον που αυτές εκφράζουν.
- Ένα δεύτερο στοιχείο είναι ότι η αμερικανική ενεργειακή πολιτική είναι προσανατολισμένη στο να μην επιτρέψει στα ρωσικά ενεργειακά συμφέροντα να επεκταθούν στη Μεσόγειο και στη Νότια Ευρώπη.
- Ένα τρίτο στοιχείο είναι ότι οι ΗΠΑ θα συσφίξουν τις σχέσεις τους πάλι με το Ισραήλ, αλλά πιέζοντας παράλληλα και για τη σύσφιξη των σχέσεων του Ισραήλ με την Τουρκία. Αξίζει να σημειωθεί πως απέναντι σε αυτήν την τάση ανοίγει πεδίο λαμπρό συνεργασίας μεταξύ της Ελλάδας και όσων στο Ισραήλ δεν επιθυμούν την προσέγγιση με την Τουρκία για κατάθεση κοινών εναλλακτικών προτάσεων προς την Ουάσιγκτον.
- Ένα πρόσθετο στοιχείο που πολλοί στη χώρα μας δυστυχώς δεν αντιλαμβάνονται είναι ότι στον τρόπο σκέψης των ΗΠΑ η συμμετοχή της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι συνταγή που εγγυάται ισχύ και ασφάλεια για την Ελλάδα. Ομοίως το ίδιο πιστεύουν και για την Κύπρο. Έτσι, για αυτούς, ο αδύναμος κρίκος είναι η πολύ μεγαλύτερη αλλά πιο εύθραυστη Τουρκία. Εμείς μπορεί να βλέπουμε την Τουρκία ως απειλή, και είναι απειλή. Αλλά για τους Αμερικανούς η Τουρκία αποτελεί «αδύναμο κρίκο». Και από αυτήν τη θέση κανένας από τους δύο προεδρικούς υποψηφίους δεν ξεφεύγει.
- Ένα τελευταίο σημείο που πρέπει να προσεχθεί αφορά το Κυπριακό. Και οι δυο προεδρικοί υποψήφιοι θα πιέσουν για λύση, και η λύση που έχουν έτοιμη στα συρτάρια τους δεν συμφέρει την ελληνική και κυπριακή πλευρά. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι από κοινού να περάσουμε μπροστά και να προτείνουμε εμείς λύσεις εναλλακτικές των υφιστάμενων σχεδιασμών. Και να δούμε αυτές τις εναλλακτικές λύσεις σε ένα πλαίσιο θετικού αθροίσματος που ο έχων την πρωτοβουλία θα έχει και το πλεονέκτημα…
* Ο κ. Βασίλης Κοψαχείλης είναι διεθνολόγος, σύμβουλος εκτίμησης γεωπολιτικών κινδύνων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου